روغن موتور چیست؟
روغن موتور، یکی از اصلی‌ترین نیازهای هر خودرو برای داشتن عملکرد مناسب است. روغن موتورها که گاهی اوقات روانکار نیز نامیده می‌شوند، دسته‌ای از روغن‌ها هستند که برای کاهش اصطکاک، حرارت و سایش بین اجزای مکانیکی موتور که در تماس با یکدیگر هستند، استفاده می‌شوند. موتور خودرو، همچون قلب تپنده آن است و بی‌توجهی به آن، خسارات جبران ناپذیر بسیاری را به خودرو شما وارد میکند. یکی از راه‌های بهبود عملکرد موتور خودرو و افزایش طول عمر آن، استفاده از روغن موتور مناسب است.
اجزای تشکیل دهنده روغن موتور
هر روغن موتور از دو جزء متمایز تشکیل شده است: جزء اول پایه اصلی روغن و جزء دوم افزودنی‌هایی است که به ترکیب اصلی اضافه می‌شود تا محصول نهایی حاصل شود. هرچقدر این دو محلول کیفیت بالاتری داشته باشند، محصولی با کیفیت بالاتر تولید شده و شاهد عملکرد بهتری در خودرو خواهیم بود. عموما شما می‌توانید اطلاعاتی همانند نوع افزودنی، شیوه تولید، شاخص گرانروی و سطح کیفیت هر روغن موتور را روی محصول مشاهده کنید.
نقش مواد افزودنی اصلی به روغن موتور:
- مواد افزودنی بالا برنده شاخص گرانروی به جریان روغن موتور کمک میکند.
- مواد صابونی (پاک‌کننده) برای پاکیزه نگهداشتن موتور استفاده می‌شود، چون آلودگی‌های مختلف را در حالت معلق نگه می‌دارد و مانع از ته‌نشین شدن آنها روی قطعات موتور می‌شود.
- مواد ضد اکسیداسیون از اکسیداسیون روغن و در نهایت تشکیل لجن جلوگیری میکند.
- مواد ضد‌کف کردن روغن
- مواد کاهش‌دهنده اصطکاک
- مواد ضد‌خوردگی
- مواد ضد‌زنگ
انواع روغن‌ها
در حال حاضر روغن‌های موتور به سه نوع کلی تقسیم می‌شوند:
- مینرال
- سنتتیک
- نیمه سنتتیک (Premium)
کار اصلی روغن موتور عبارت است:
- روان سازی قسمت‌های متحرک موتور
- به حداقل رساندن اصطکاک (هرجا که اصطکاک هست، گرما هم هست. روغن موتور، اصطکاک بین قطعات فلزی را از بین می‌برد تا گرمای ناشی از آن، موتور را داغ نکند.)
- کاهش زنگ‌زدگی قطعات (هنگام احتراق، سوخت باید با هوا که حاوی اکسیژن است مخلوط شود. اکسیژن باعث خوردگی و زنگ‌زدن فلزات می‌شود. با استفاده از روغن موتور می‌توانیم اثرات اکسیدکنندگی را به حداقل برسانیم.)
- کمک به کاهش حرارت
- کمک به آب‌بندی رینگ پیستون به‌منظور جلوگیری از نشت گازهای درون سیلندر
- جذب ذرات معلق و رسوبات لجنی حاصل از احتراق.
آیا سیاه شدن روغن موتور میتواند معیار مناسبی برای تعویض روغن موتور باشد ؟
خیر ! این تصور که سیاه شدن روغن موتور نشانه خراب شدن و یا کیفیت بد آن است تصور اشتباهی است. سیاه شدن روغن موتور نشانه آن است که به درستی کار میکند.
اگر پس از مدتی کارکرد رنگ روغن تغییری نکند یا اصطلاحا سیاه نشود این موضوع میتواند نشان دهنده نامرغوب بودن روغن باشد.
با پیشرفت تکنولوژی ساخت موتورها ، شرایط کارکرد موتور از لحاظ افزایش دور ، نسبت تراکم بالا ، دمای احتراق بیشتر ، فشار زیادتر به یاتاقانهای ثابت و متحرک بیشتر شده است. در این راستا سازندگان روغن موتور را براین داشته است تا روغن هایی متناسب با تکنولوژی موتور ها یا زمان تعویض بیشتر تولید نمایند.
تست چسبندگی نشانه کارکرد مناسب نیست
میزان چسبندگی زیاد یا کم روغن کارکرده دلیلی بر کارکرد مناسب روغن موتور نخواهد بود. بنابراین تست چسبندگی روغن با دست امری مفید تلقی نمی‌شود و نمی‌توان جهت تعویض روغن موتور از این تست استفاده نمود. در واقع روغن موتور دارای خاصیتی به نام لزجت یا گرانروی است که یک شاخصه بسیار مهم هر روغن به شمار می‌رود و سنجش آن از طریق حس لامسه غیر ممکن است.
عوامل موثر در زمان کارکرد روغن موتور
- شرایط کاری موتورها، مانند رانندگی با سرعت بالا، رانندگی با بار بیش از حد استاندارد در جاده‌هایی با شیب زیاد، درجا کار کردن زیاد موتور در ترافیک‌های سنگین، رانندگی با سرعت بالا در هوای سرد قبل از گرم شدن روغن موتور، خاموش و روشن نمودن موتور به دفعات زیاد در هوای سرد و رانندگی در جاده‌های خاکی و گرد و غبار به مدت طولانی.
- کیفیت احتراق موتور (تنظیم به موقع موتور و رفع ایرادات برقی و سوخت‌رسانی)
- کیفیت روغن موتور و سوخت مصرفی
- کیفیت فیلترهای هوا و روغن و تعویض به‌موقع آنها
نکاتی در مورد روغن موتور
- در هنگام خرید روغن موتور ، حتما شریط آب و هوایی محلی که در حال رانندگی و زندگی هستید را درنظر بگیرید. روغنی برای خودرو باید استفاده گردد که گرانروی آن مناسب آن آب و هوا باشد تا به موتور خودرو آسیبی وارد نشود.
- از روغنی که تاریخ تولید آن سه سال گذشته است استفاده نکنید.
- پس از روشن کردن خودرو و قبل از حرکت ۳۰ ثانیه صبر کنید تا روانکاری اولیه در موتور اتفاق بیفتد.
- اگر متوجه شدید که سطح روغن موتور کم شده است حتما از همان روغن موتور قبلی به موتور اضافه گردد. (همان برند و همان مدل )
- همیشه از یک نوع روغن موتور و یک شرکت معتبر استفاده شود. چون فرمول شیمیایی مواد افزودنی شرکت‌ها متفاوت بوده و در تخلیه روغن کهنه مقداری از آن داخل موتور باقی می‌ماند. اگر نوع روغن تغییر کند تاثیر نامطلوبی بر روغن (از نظر انجام وظایف) خواهد داشت.
آیا روغن موتور مخصوص زمستان با روغن موتوری که در تابستان استفاده می‌شود، فرق دارد؟
جواب این سوال کمی پیچیده است و نمی‌توان با بله یا نه به آن پاسخ داد. چرا که پارامترهای زیادی در جواب به این پرسش نقش دارند.
مثلاً برخی از خودروسازان در دفترچه راهنمای مشتری، به مشتریان خود توصیه کرده‌اند که فقط از یک نوع روغن موتور در هر 4 فصل سال باید استفاده شود. (مدل‌هایی مانند نیسان قشقایی، پارس خودرو، رنو تندر، چانگان CS35 و مگان و …)
از سوی دیگر اما برخی از خودروسازان استفاده از 2 نوع روغن موتور مختلف (یکی برای فصل تابستان و یکی برای فصل زمستان) را برای صاحبان محصولات خود پیشنهاد کرده‌اند. (مدل هایی مانند چری آریزو 6 مدیران خودرو، ماکسیمای پارس‌خودرو و نیسان پیکاپ و رونیز و …)
با این حال، توجه به دفترچه راهنمای خودرو به‌تنهایی نمی‌تواند به پرسش مهم این مقاله پاسخ دهد. یکی دیگر از فاکتورهای مهم برای رسیدن به پاسخ مناسب، وضعیت شهر محل سکونت است. شهرهای مختلف کشور شرایط متفاوتی از لحاظ آب‌وهوایی در فصل‌های سرد و گرم دارند. مثلا در اکثر روزهای تابستان دمای هوای اهواز بالای 50 درجه است.
این در حالی است که در همان زمان هوای شهرهای شمال غربی کشور مانند چالدران، بسیار خنک بوده و شاید دمای هوا به بیش از 20 درجه نرسد. بنابراین به نظر شما آیا استفاده از روغن موتوری که در تابستان در شهر چالدران به‌کار می‌رود، برای خودروهای شهر اهواز منطقی است؟ طبیعتا نه.